Noewjaor 2025: tradities en gebruiken
Heemkring Heel | Door Wim Coolen
29 december 2024
Nieuwe periode
Nieuwjaarsvieringen hebben in de loop der eeuwen andere uitingsvormen gekregen. Het symboliseert echter nog steeds een moment waarop we iets afsluiten, en beginnen aan een nieuwe periode.
Het Joelfeest
Bij de Germanen duurde de oud-op-nieuwviering 12 dagen en nachten. Dat zogenaamde “Joelfeest” begon op 21 december, de langste nacht van het jaar, en duurde tot 1 januari, het huidige Nieuwjaar. Met vuren werden de donkerste dagen van het jaar verlicht en vierde men dat de dagen weer langer werden.
Janus
Bij de Romeinen begon het nieuwe jaar oorspronkelijk op 1 maart. Julius Caesar voerde echter in 45 v.Chr. een nieuwe kalender in. Vanaf die tijd begon het Nieuwjaar op 1 januari. De Romeinen offerden op die dag aan de god Janus (waarnaar januari is genoemd). Men probeerde hem mild te stemmen voor het aankomende jaar. Ook familie en personeel kregen cadeautjes en giften.
Hoogfeest
Met de verspreiding van het christendom probeerde de Kerk de heidense gewoonten rond de nieuwjaarsviering uit te bannen; nieuwjaarsdag werd uitgeroepen tot Hoogfeest van Maria. Dat kon echter niet verhinderen dat veel oude gebruiken bleven bestaan.
Vuurwerk en klokken
Men hield vast aan de gewoonte om geesten van overledenen en demonen te verjagen. Die konden juist rond de donkerste periode van het jaar opspelen. Dit verjagen gebeurde met veel lawaai. Dat gebruik is nog terug te vinden is in de traditie om rond de jaarwisseling vuurwerk af te steken en klokken te luiden.
Smakelijke offers
De geesten konden echter ook de mensen en het vee vruchtbaar maken en het gewas doen groeien. Daarom werden ze gunstig gestemd met offers. Na het ritueel werden die offers opgegeten en opgedronken.
Tegenwoordig herkennen we dat nog terug in onze oud-op-nieuwgerechten zoals wafels en oliebollen, en in de traditie van de knallende champagnekurken en de nieuwjaarsborrel.
Noewjaor 2025
Vroeger werd soms geld gegeven aan mensen die met “de beste wensen” aan de deur kwamen; een gebruik dat we nog steeds zien bij krantenbezorgers.
In het verleden was het de gewoonte om familie, bekenden en relaties kerst- en nieuwjaarskaarten te sturen, een gewoonte die langzaam aan het verdwijnen is. Ze heeft plaatsmaakt voor een nieuwe traditie: het whatsappje, want nog steeds is het gebruikelijk om elkaar, tot Driekoningen (6 januari), alle goeds toe te wensen.
Ik sluit mij aan bij die traditie en eindig mijn laatste blogbericht van 2024 met een:
Zalig Noewjaor, en alles waat winselik is.
Lezing Heemkring Heel
Lezing 2000 jaar begraafcultuur
- Dinsdag 14 januari 2025 om 19.30uur
- Sportcafé Reutsdael (ingang Doormanweg)
- Voor donateurs gratis/voor niet donateurs 5 euro
Meer informatie: Klik op de foto
