Foto: De kerk van Heel (1944) – Olieverfschilderij Harrie Gijsen
De kerkrazzia van 1944 en de viering van de bevrijding van Heel op 17 november.
Heemkring Heel | Door Wim Coolen
7 oktober 2024
Viering 80-jaar bevrijding
Op zondag 17 november herdenkt Heemkring Heel van 13.00 tot 17.30 uur de 80-jarige bevrijding van de Duitse bezetting. Binnenkort krijgt u meer informatie over de activiteiten om dat feit te vieren. De komende weken besteden we aandacht aan de gebeurtenissen die aan die bevrijding vooraf gingen. Vandaag vertellen we over de kerkrazzia van zondag 8 oktober 1944.
Noteer alvast in uw agenda!
Zondag 17 november van 13.00 tot 17.30 uur: viering van de bevrijding van Heel, 80-jaar geleden.
De geallieerde opmars
De opmars van de geallieerden verliep, na de landing in Normandië op 6 juni 1944, zeer voorspoedig. De legers trokken op 12 september Zuid-Limburg binnen. Spoedig zou de provincie en de rest van Nederland bevrijd zijn, zo was de gedachte. Door o.a. taaie tegenstand van de Duitsers kwam de frontlijn echter tot stilstand.
De maanden die volgden werden een zware beproeving voor de inwoners van Heel, Panheel, Pol en Osen. Ze kregen te maken met een razzia, een gedwongen evacuatie, en ze kwamen in de frontlinie te liggen.
De kerkrazzia’s
Op zondagochtend 8 oktober 1944 werden in Heel en in veel dorpen op de Westelijke Maasoever de mannen opgepakt door de Duitse bezetters. Ze werden na de mis opgewacht, anderen werden uit hun woning gehaald tijdens huiszoekingen. In totaal werden tijdens die zwarte zondag in Noord- en Midden-Limburg 3000 jongens en mannen opgepakt.
De kerkrazzia in Heel
In Heel werden die zondagochtend alle toegangswegen door de Duitsers afgezet. Na de mis werden de mannen opgepakt en werden alle huizen doorzocht. De vrouwen kregen te horen dat hun ondergedoken mannen zich moesten melden. Ze riskeerden anders de kogel. Sommige Duitsers knepen bij de huiszoekingen gelukkig een oogje toe.
Naar Duitsland
De opgepakte mannen werden verzameld op het voetbalveld aan de Heerbaan. Daar werden ook de mannen uit Panheel en Pol naartoe gebracht. De vrouwen smeekten de Duitsers om hun mannen in Heel te laten. Het waren emotionele taferelen. Een Duitse legerarts zorgde ervoor dat een enkeling, vanwege een slechte gezondheid, mocht blijven. De rest moest naar Duitsland.
Tewerkstelling
Vanuit Heel ging het die ochtend te voet naar Roermond; 43 mannen uit Heel, 26 uit Panheel en 10 uit Pol. Met de trein werden ze naar Duitsland vervoert en tewerkgesteld in fabrieken en op boerenbedrijven. Er was daar een groot tekort aan arbeidskrachten omdat de meeste Duitse mannen opgeroepen waren voor de strijd tegen de geallieerden.
Naar huis
Na de val van het nazi-regime keerden Limburgse mannen terug naar huis. Uit Heel, Panheel en Pol overleefde alleen de 36-jarige Giel Bijlmakers de tewerkstelling niet. Hij verongelukte tijdens een bedrijfsongeval in een suikerfabriek.
Zware maanden
Na het gedwongen vertrek van de Heelder mannen hadden de achterblijvers nog enkele zware maanden voor de boeg met o.a. een gedwongen evacuatie op 28 oktober en zware gevechten rondom Heel. Het zou tot 16 november 1944 duren voordat ze de bevrijding konden vieren
Programma 80 jaar bevrijding
Op 16 november 2024 is het 80 jaar geleden dat de geallieerden de sluis in Panheel veroverden en Heel, Panheel en Pol bevrijd werden.
Op zondag 17 november organiseert Heemkring Heel van 13.00 tot 17.30 uur een herdenkingsprogramma.
De activiteiten omvatten o.a. een bevrijdingstocht, een tentoonstelling en een herdenkingsprogramma bij de sluis in Panheel en Beachclub Degreez.