Naar aanleiding van gebeurtenissen in de actualiteit duiken oude herinneringen – de rode haan – soms op uit de diepste krochten van je geheugen.
Een bordje
Voordat het landschap rondom Heel door de grindboeren in een watervlakte veranderde, eindigde de Heideweg op een pad, dat de toegang vormde tot een idyllisch coulisselandschap van bos, heide en akkers. Aan het begin van dat gele zandpad stond destijds een paal met daarop een bordje met de tekst: “WACHT U VOOR DE RODE HAAN”.
Uitdrukkingen
Die uitdrukking is langzaam in de vergetelheid geraakt. Ik moest er weer aan denken toen ik de beelden zag van de natuurbranden als gevolg van de hoge temperaturen en de langdurige droogte.
“De rode haan” wordt al eeuwenlang gebruikt in uitdrukkingen. “De rode haan over iemands huis laten vliegen”, “de rode haan laten kraaien” en “de rode haan in een huis steken” waren synoniemen voor rampspoed door brand. Aanvankelijk ging het vooral om brandstichting. Later ontwikkelde het begrip zich steeds meer in de richting van brand in het algemeen. Als de rode haan kraaide, dan was er ergens brand uitgebroken, ongeacht de oorzaak.
De Rode Haan
In Nederland werd “De Rode Haan”, vooral in het begin van de twintigste eeuw, ingezet om te waarschuwen voor het gevaar van bos- en heidebranden. Hij was prominent aanwezig op geëmailleerde borden bij de paden door de bossen. “Wacht u voor de rode haan!” werden gevleugelde woorden die iedereen tot voorzichtigheid maande in de droge natuur. In later jaren werd de uitdrukking vervangen door het strengere: “Geen vuur in bos en hei” en nog later door het iets beter bekkende: “Geen vuur in de natuur!”.
Tegenwoordig komt de waarschuwing, heel praktisch, via de smartphone. Kleurcodes en faseringen hebben het gewonnen van “De Rode Haan”.
Een prachtige uitdrukking verdween langzaam uit onze herinnering, net zoals dat oude coulisselandschap aan het einde van de Heideweg.
In de hens
In 1752 werd, door Benjamin Franklin, de bliksemafleider uitgevonden. Voor die tijd werden torens en daken met een windhaan geregeld getroffen door de bliksem. Als er brand ontstond zette het vuur de windhaan in een rode gloed: dan kraaide de rode haan en stond de zaak in de hens.
Meer lezen over “in de hens gaan”? Klik dan HIER.