De limes, de noordgrens van de Romeinen, behoort tot het werelderfgoed. Hoe een tocht langs die eeuwenoude grens een fietser inspireerde.
Op pad
De limes vormde de grens van het Romeinse Rijk. Een fiets- en wandelroute met een gelijknamige naam verbindt musea en tentoonstellingsruimten. Op de route wordt de Romeinse aanwezigheid op verrassende wijze zichtbaar gemaakt in het landschap. De uitvoering kan als voorbeeld dienen voor de ontsluiting van het Romeins verleden in Heel en onze regio. Uw schrijver ging op pad.
De limes fietstocht
Op de fiets werd de limes verkend, de noordgrens van het ooit zo machtige Romeinse Rijk. Die grens lag langs de Rijn (nu de Oude Rijn, Kromme Rijn en Nederrijn). De limes strekt zich in Nederland 150 km uit, van Katwijk aan Zee tot Spijk (bij Tolkamer) waar de Rijn ons land binnenkomt. Vandaar loopt de limes nog 250 km verder via Xanten naar Bonn.
Het Romeins verleden in het landschap
Tijdens fietstocht werd ik op tal van plekken verrast door kleine en grote elementen in het landschap. Zomaar een paar voorbeelden: een Romeinse verkeerszuil, een wegwijzer in mozaïek met Romeinse plaatsnamen, straatklinkers de afdruk “limes”, een Romeinse wachttoren en de contouren van een Romeins fort met replica van de toegangspoorten. Ze maken het Romeins verleden tastbaar en geven de route een gevoel van samenhang.
Zwammerdam
Hoogtepunt was het bezoek aan Zwammerdam. Daar ligt “Ipse de Bruggen”, een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking. In 1974 werd op het terrein van de instelling een unieke vondst gedaan Er werden zes Romeinse rivierschepen opgegraven: drie vissersboten van uitgeholde eikenstammen en drie militaire platbodem-transportschepen van 20 tot 34 meter lang.
Tentoonstellingsruimte
De schepen zijn elders ondergebracht maar “Ipse de Bruggen” heeft een deel van het restaurant ingericht als tentoonstellingsruimte waar Romeinse vondsten prachtige uitgestald worden. Per thema zijn ze geordend: plicht, pracht en productie. Iedere dinsdag is er een rondleiding. Ook verkopen ze “Romeinse” spullen die door cliënten zijn gemaakt zoals aardewerk, vogelhuisjes in de vorm van een Romeinse wachttoren en natuurlijk, kleine replica’s van de gevonden schepen.
Archeologische hotspot
“Ipse den Bruggen” is in meerder opzichten te vergelijken met Stichting Daelzicht, ook als het gaat om archeologie. In Zwammerdam was er de unieke vondst van zes Romeinse schepen. Bij Daelzicht in Heel ging het om één van de grootste Romeinse grafvelden van Nederland; een vondst van (inter)nationaal belang.
In Zwammerdam hebben ze echter de middelen en mogelijkheden gekregen om de vondsten wetenschappelijk en publiekgericht op de kaart te zetten. Bij het grafveld in Heel is dat nog niet gebeurd. Maasgouw kan zich echter meten Zwammerdam en zich profileren als een archeologische hotspot met internationale allure: goed voor de wetenschap, goed voor de uitstraling van de gemeente en goed voor de toeristische ontwikkeling. Dat kan echter niet zonder pecunia.
Net als bij de vondst van de schepen van Zwammerdam is ook bij het Romeins grafveld in Heel sprake van een opgraving van (inter)nationaal belang.
De pecunia
Voor het grafveld in Heel heeft de Provincie en Stichting Daelzicht in het verleden al ruimhartig het grootste deel van de benodigde financiële middelen daarvoor bij elkaar gelegd. Om de vergeten Romeinen van Heel op de kaart te zetten zijn nog aanvullende middelen nodig voor het conserveren, beschrijven en ontsluiting van de vondsten. Daarvoor heeft Heemkring Heel een plan en een begroting ingediend bij de Gemeente Maasgouw.
Romeins verleden zichtbaar maken
Ipse den Bruggen, de gemeente en de Heemkundevereniging “Nigrum Pullum” in Zwammerdam hebben het Romeins verleden voorbeeldig zichtbaar gemaakt. Na de fietstocht was uw schrijver gesterkt in de overtuiging: die aanpak verdient navolging in Heel.
Bekijk de video over de Romeinse Limes (2:20)
Bron: NTR 2019