De handdoek en de ring; een blogverhaal over plannen en de toekomst van Kasteel Heel.
Heemkring Heel } Door Wim Coolen
1 december 2024
Afbraak of herstel
De eigenaar wil Kasteel Heel volledig afbreken en vervangen door nieuwbouw. De gemeente schaart zich achter die plannen. Heemkring Heel zet zich juist in voor het herstel en het behoud van de status van dit Rijksmonument. Heemkring Heel is niet overtuigd van de noodzaak tot volledige sloop, evenals veel inwoners en erfgoedinstanties. We zetten de zaken voor u op een rijtje.
De visie van de eigenaar
Op maandag 18 november presenteerde de eigenaar in CC Don Bosco een visie over de toekomst van Kasteel Heel. Die komt neer op volledige sloop van het oorspronkelijke gebouw. Daarvoor in de plaats komt een volledig nieuw gebouw met eenzelfde grootte en grondoppervlak. Er wordt gekeken of onderdelen van het oude gebouw zoals de raamlijsten eventueel nog gebruikt kunnen worden.
De eigenaar stelt dat het onderste deel van het monument, dat nog overeind staat, niet stabiel is. Het verstevigen door injecteren van de muren is, volgens de eigenaar, geen beproefde techniek.
Hij wil niet herbouwen omdat de kosten te hoog zijn en hij onvoldoende rendement heeft van zijn investering.
De plannen van de eigenaar samengevat:
- Het oude kasteel wordt volledig gesloopt.
- Er komt een volledig nieuw gebouw voor in de plaats dat lijkt op het oude gebouw.
- Er wordt gekeken of er eventueel oude elementen uit het gesloopte gebouw nog bruikbaar zijn.
Het advies van de RCE
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) is een dienst van de landelijke overheid die o.a. toeziet op Rijksmonumenten. Het RCE adviseert om het kasteel in de oorspronkelijke staat te herstellen.
De muren van de resterende deel zijn niet stabiel. Dat waren ze ook niet vóór de brand. Versteviging was daarom altijd al nodig. De bestaande muren kunnen behouden blijven door ze te injecteren. Het RCE geeft aan: Als de resterende muren gesloopt worden verliest het kasteel de status van Rijksmonument.
Het advies van het RCE samengevat:
- Volledig herstel van het kasteel.
- De bestaande muren niet afbreken maar verstevigen door injectie.
Het standpunt van de gemeente
De gemeente legt het advies van het RCE naast zich neer. Ze omarmt het sloopplan van de eigenaar. Voor de wethouder is een historisch verantwoorde herbouw, waarmee de status van Rijksmonumenten behouden wordt, een onhaalbaar streefbeeld. Hij is van mening dat de kosten voor de eigenaar te hoog worden, waardoor hij wellicht afhaakt en het kasteel een ruïne blijft.
Het standpunt van de gemeente samengevat:
- Volledige sloop van het kasteel en nieuwbouw op dezelfde plek om te voorkomen dat de eigenaar, vanwege de kosten, afhaakt.
De handdoek en de ring
Heemkring Heel wil de Rijksmonumentenstatus van Kasteel Heel behouden. Daarvoor is een historisch verantwoorde herbouw noodzakelijk.
Kreten en meningen van de eigenaar en de gemeente als: “te duur” en “technisch onmogelijk” overtuigen ons niet van de noodzaak om eeuwenoud erfgoed tot de grond toe af te breken. Zonder deugdelijke onderbouwing gooien we de handdoek niet in de ring.
Geen feitelijke onderbouwing
Heemkring Heel (en veel inwoners en erfgoedorganisaties) vraagt zich af op welke feiten de gemeente zich baseert bij de beslissing voor totale sloop van het kasteel?
- Waarom is de techniek van het verstevigen van de muren, zoals de RCE adviseert, geen optie?
- Waarom ligt er geen financiële kosten/baten analyse waarmee de eigenaar inzicht verschaft over de rendementen bij een historisch verantwoorde herbouw.
- Welke subsidiemogelijkheden zijn er om een eventueel onrendabel deel te financieren en zijn daarin stappen ondernomen?
Erfgoedverval
De eigenaar heeft verzaakt in zijn instandhoudingsplicht van Rijksmonument Kasteel Heel. De projectontwikkelaar heeft op geen enkele wijze het pand beschermt voor verval. De eigenaar wordt daarvoor nu beloond omdat hij een beter rendement kan halen met afbraak en nieuwbouw. En de gemeente? Die heeft meer dan 20 jaar niet gehandhaafd terwijl zij de plicht en de mogelijkheden daartoe had. Zij is daarmee medeverantwoordelijk voor het verval van het kasteel.
Oproep tot herziening van de plannen
Volledige nieuwbouw op de plek van Kasteel Heel doet geen recht aan dit uniek en onvervangbaar erfgoed. Wij roepen de gemeente en de eigenaar op om de sloopplannen te herzien. Bij hen rust de morele en financiële plicht om de status van “Rijksmonument Kasteel Heel” te handhaven.
Fronton
In het verleden was de toegangspoort van Kasteel Heel voorzien van een fronton, een driehoekige gevelsteen met daarop de wapenschilden van de adellijke familie de Horion-de Raville uit 1686. Dat “erfgoed in verval” ligt ergens tussen het groen bij de Piahoeve. Als het de tijd doorstaat krijgt het weer een plaats boven de nieuwe toegangspoort van Kasteel Heel.
Het motto op het fronton is: “Generatio rectorum benedictur” – “Het geslacht der rechtvaardigen zal gezegend worden”. Hopelijk behoren de erfgoedstrijders tot die rechtvaardigen en worden ze gezegend met een herstel van Kasteel Heel
