Arbeidseinsatz: (gedwongen) tewerkstelling 1939-1945.
Vandaag, 79 jaar geleden, werden mannen en jongens tijdens een razzia opgepakt om te werken in Duitsland. Lees het verhaal en beluister de podcast van Heemkring Heel.
Razzia
Zondag 8 oktober 1944 werden in Midden-Limburg de mannen tussen 17 en 50 jaar opgepakt en naar Duitsland gestuurd om daar te werken op boerenbedrijven en in fabrieken. Sommigen werden na de kerkdienst opgewacht bij de kerk, anderen werden thuis opgehaald door Duitse militairen.
Deportatie
Uit Heel werden 43 mannen en jongens in de leeftijd van 17 tot 50 jaar gedeporteerd. Uit Panheel en Pol waren dat er respectievelijk 26 en 10.
Die dag werden in Midden-Limburg tweeduizend mannen opgepakt. Op 16 oktober was er nog een razzia waarvan duizend mannen, voornamelijk uit Noord-Limburg, slachtoffer werden.
De mannen uit de Midden-Limburgse dorpen moesten die 8e oktober te voet richting Roermond. Ze werden bijeengebracht vóór de Maasbrug. Daarna ging het naar Roermond en werden ze op de trein gezet. In goederenwagons gingen ze richting Duitsland.
Arbeidseinsatz
In Duitsland werden ze gedwongen tewerkgesteld: de “arbeidseinsatz”. Een aantal gedeporteerden uit Heel en Pol kwam terecht in de suikerfabriek van Vechelde waar het bietenseizoen in volle gang was. Daar viel, door een bedrijfsongeval, het enige dodelijk slachtoffer: de 33-jarige Giel Bijlmakers.
Sleeswijk-Holstein
Na de bietencampagne werd een aantal tewerkgesteld in een kalk- en cementfabriek in de buurt van Braunschweig (Brunswijk). Een aantal had geluk. Zij werden naar het platteland van Sleeswijk-Holstein gestuurd om te werken op een boerenbedrijf. Onder hen bevonden zich Willem Delhoofen uit Heel en Tenie Geenen uit Pol. Een aantal maanden zijn ze daar gebleven. Het werk was zwaar, maar de mensen waren vriendelijk en het eten was goed. Ze konden zelfs naar de Engelse zender luisteren omdat de boeren in die streek niets ophadden met de nazi’s. Een enkeling, zoals Willem Delhoofen, bleef zelfs na de oorlog contact houden met de Duitse familie waarvoor hij gewerkt had.
Naar huis
Op 7 mei 1945 tekenden de Duitsers de onvoorwaardelijke overgave. Het duurde, door gebrek aan openbaar vervoer en administratieve beslommeringen nog acht weken voordat de groep vanuit Noord-Duitsland weer heelhuids in Heel, Panheel en Pol terechtkwam.
Een interview en een verhaal
Onlangs zijn de opnamen teruggevonden van een interview dat Léon Janssen had met Tenie Geenen uit Pol.
Hij vertelt daarin zijn oorlogsherinneringen. Zijn verhaal is opgenomen in het boek “Het kerkdorp Heel in oorlogstijd” van Christiaan Clout e.a. uit 2003.
In het land van de bezetter
Heemkring Heel heeft een podcast gemaakt op basis van fragmenten uit het interview.
Tenie vertelt daarin over de deportatie en de acht maanden dat hij tewerk gesteld was in het land van de bezetter. Voor sommigen was dat zeer zwaar vanwege het feit dat ze vrouw en kinderen moesten achterlaten. Ook waren de werk- en leefomstandigheden vaak slecht. Hijzelf heeft er echter geen slechte tijd gehad.
Het verhaal van Tenie Geenen
Het verhaal begint op 8 oktober 1944 toen Tenie in de koeienstal aan het werk was. Een Duitser kwam hem vertellen dat hij mee moest naar Horn om een paar dagen appels te plukken bij kasteeleigenaar Magnée. Hij hoefde alleen maar een jack en zijn scheerapparaat mee te nemen …
De Podcast
Beluister het verhaal van Tenie Geenen.
Het zijn oude opnamen, daardoor is de geluidskwaliteit niet optimaal.
Let op dat het geluid (hard genoeg) aanstaat!
