Tegenwoordig hebben we allerlei handige elektronische zoekhelpers voor als we iets kwijt zijn. Vroeger moest je gewoon goed nadenken, of de hulp inroepen van Antonius. In de periode rond 1900 had deze heilige een bijzondere positie in Heel.
Zoekhelper
Als de mensen in het verleden iets kwijt waren dan vertrouwden ze op een heilige die ze een handje kon helpen. Antonius van Padua was voor de Katholiek de handige zoekhelper. Om zijn hulp in te roepen werd gebruikt gemaakt van een aantal standaard formuleringen:
“Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik m’n … vind“
of
“Heilige Antonius, lieve sint, zorg dat ik m’n … vind“
of
“Sint Antonius, heilige man maak dat ik mijn … vinden kan“.
Als het voorwerp teruggevonden was moest je Antonius natuurlijk wel even bedanken.
Broederschap
In 1885 werd in Heel een Broederschap van de Heilige Antonius van Padua opgericht. De Kerk stimuleerde in die tijd de oprichting van Broederschappen omdat zij het geloof en de saamhorigheid van de Katholieken bevorderden. In de kerk van Heel kreeg het Broederschap een eigen Antonius-zijaltaar. De Broederschappen fungeerden in praktijk ook als een soort verzekeringspolis. Men legde 25 cent per jaar in, en het Broederschap zorgde dat er missen kwamen bij het overlijden en daarna. Dat laatste was belangrijk als extra zetje bij de tocht naar de hemel.
Bedevaart
Rond 1900 was Heel een heus bedevaartsoord voor mensen die steun zochten bij de Heilige Antonius. Met name op de 13e juni, de feestdag van Antonius was het bijzonder druk in de kerk van Heel. Van heinde en verre kwam men om hem te eren en om zijn hulp in te roepen.
Antonius verering
Het was een gravin van Osen die een bijzondere band had met de Heilige Antonius en waarschijnlijk de verering in Heel geïntroduceerd heeft. Zij schonk de kerk het Angelus-/trumpklokje. Er moesten dan wel op de feestdag van Antonius, en de negen dinsdagen ervoor, missen opgedragen worden.
Sporen van Antonius
Het broederschap en ook de bedevaarten zijn verdwenen uit de parochie. Sporen van Antonius zijn echter nog nadrukkelijk aanwezig.
Panheel
De hoofdweg door Panheel, de Sint Antoniusstraat, is naar de heilige genoemd. De schutterij van Panheel, die in 1897 werd opgericht, kreeg zijn naam, evenals de Stoomzuivelfabriek – de Fuus – die in 1914 werd opgericht. Een kapelletje, ter ere van Antonius stond vroeger op de kruising in het centrum van het dorp. Bij de reconstructie van de kruising, halverwege de jaren zestig, werd het afgebroken. In 1976 werd het herbouwd op het plein achter de kapel.
Meziêkgezelsjap Sint Antonius
Heel heeft een tijdlang een roemruchte band gehad die onder de naam “meziêkgezelsjap Sint Antonius” furore maakte in Heel en daarbuiten. Benieuwd naar hun muziek? Klik dan op de foto en beluister korte fragmenten van hun CD Hatjoo.
Rowwen Hèze
Antonius zorgde ook voor inspiratie bij Rowwen Hèze. Ze halen hem aan in het nummer “Heilige Anthonius” uit 1998. Ze constateren daarin: “Soms is het beter iets moois te verliezen, beter verliezen dan dat je het nooit hebt gehad.”
Kijk en luister naar “Heilige Anthonius”.