In Heel staat bij de kruising Daalzicht – Heerbaan een ijzeren kruis. Het is een hagelkruis. Wat is een hagelkruis? Waarom plaatsten onze voorouders dergelijke kruisen en waarom staat het juist op die plaats?
Tussen vrees en hoop
In het verleden werd de boer vaak geplaagd door ramp en onheil. Insectenplagen, plantenziekten en extreme hitte; het waren gebeurtenissen waarop hij geen invloed had. Ze overkwamen hem gewoon. Waar hij wel op vertrouwde, was op zijn kennis, ervaring en vakkundigheid. De boer kende zijn grond en wist hoe je hem moest bewerken. Maar eenmaal gezaaid, dan restte slechts geloof en hoop.
Steeds werd het gewas in de gaten gehouden. Net als onze Limburgse weerman Thijs Zeelen, bestudeerde hij voortdurend de lucht, de wolken en de wind. De boer hoopte dat de elementen hem gunstig gestemd waren. Scheen de zon voldoende en viel er genoeg neerslag op de momenten dat het nodig was?
De Goddelijke voorzienigheid
De boer was afhankelijk van de natuur en hij moest vertrouwen op de goddelijke voorzienigheid. Daarom was er midden in het groeiseizoen een meerdaagse kruisprocessie langs alle akkers, om te bidden voor een goede oogst. En als de oogst dreigde te mislukken dan werden er kaarsen opgestoken en werden de weesgegroetjes gebeden.
Lees HIER het gedicht Kruisprocessie van Har Ramakers uit Thorn. Het komt uit zijn gedichtenbundel “Knapkook”.
Bescherming tegen het kwade
Om zichzelf, de dieren en de oogst te beschermen tegen ziekten, epidemieën en tegen al het andere kwaad waarop men geen greep had, werden in het dorp ook wegkruisen geplaatst. Dat gebeurde door rijke boeren of door de buurt, die daarvoor geld inzamelde. Ook buiten de bebouwde kom werden kruisen geplaatst. Die werden veldkruisen genoemd.
Het hagelkruis
Daarnaast waren er hagelkruisen. Die stonden aan de uitgang van het dorp richting de velden en akkers. Zo’n hagelkruis moest de gewassen beschermen tegen hagel- wind en regenschade. Een zomerse onweersbui kon een hele oogst vernietigen. Dat was rampzalig voor de vele boerengezinnen die voor hun eigen voedsel grotendeels afhankelijk waren van die opbrengsten.
In Heel staat, bij kruising Heerbaan-Daalzicht, nog een hagelkruis. Soms was zo’n kruis van hout of steen, het Heelder kruis is van ijzer. Het heeft een lang verleden. Op een kadasterkaart uit de periode 1811-1832 staat het al ingetekend. Op die laatste kaart stond er ook een ingetekend op het kruispunt Heerbaan-Pater Dr. Neijensstraat. Dat is echter in de loop der tijd verdwenen.
In 1990 was ook het kruis bij de Daalzicht plotseling verdwenen. Het bleek tijdens de reconstructie van de Heerbaan te zijn weggehaald door de gemeente. Na vragen in de gemeenteraad door raadslid Pierre Seuren werd het, na een opknapbeurt, weer teruggeplaatst op het kruispunt waar nu al meer dan 210 jaar een hagelkruis staat.
Hoop en troost
Het hagelkruis is een stukje erfgoed uit het katholiek verleden. Het gaf onze voorouders houvast in onzekere tijden. Hoop en troost van het kruis hebben tegenwoordig plaatsgemaakt voor zekerheid en het grenzeloos vertrouwen in de wetenschap. Tegenwoordig kunnen we ons niet meer voorstellen hoe onzeker het leven was voor onze voorouders.
De Coronapandemie heeft ons echter duidelijk gemaakt dat ook wij, ondanks ons geloof en vertrouwen in de wetenschap, nog niet verlost zijn van alle kwaad.