Het verhaal van sóker Frenske, de eerste inwoners van het kerkdorp Heel die na de bevrijding geboren werd.
Heemkring Heel | Door Wim Coolen
17 november 2024
Onheil
Tijdens de oorlogsjaren trouwde Sjaak Bijmakers uit Pol op 16 november 1942 met Stientje Joosten uit Maasniel. Het echtpaar gaat in Pol wonen. Begin 1944 raakt Stientje zwanger. De oorlogsgebeurtenissen, later in dat jaar, brengen veel onheil.
Tijdens de razzia op 8 oktober, wordt Sjaak opgepakt en naar Duitsland gestuurd om er te werken in o.a. de suikerfabriek van Vechelde.
De evacuatie
Vanwege het evacuatiebevel van de Duitsers moesten eind oktober de inwoners van Heel, Panheel, Pol en Wessem hun huizen verlaten en elders onderdak zoeken. Het was er, volgens de Duitsers, te gevaarlijk geworden door de opmars van de geallieerden.
De inwoners van Pol vertrokken dinsdag 31 oktober in de stromende regen en onder granaatvuur.
Hoogzwanger
Ook de hoogzwangere Stientje Bijlmakers moest haar huis verlaten. Ze kreeg gelukkig onderdak in één van de 11 kelders van Kasteel Heel waar Huize Sint Anna gevestigd was. Daar maakt ze op 16 oktober de bevrijding mee van Heel, Panheel en Pol. Ze kon niet meteen terug naar Pol. Het was er te gevaarlijk omdat er nog hevig gevochten werd in Osen en Roermond.
Sóker Frenske
De baby wordt daarom op 22 november 1944 geboren in een kelder van het kasteel. Een Britse sergeant die bij de zuster gelegerd is brengt een wieg naar beneden en vertelt daarna, in geuren en kleuren, dat er “a nice boy” ter wereld kwam. Het was de eerste baby die in het kerkdorp Heel geboren werd, na de bevrijding.
Van zijn moeder kreeg die “nice boy” de naam Frans, maar al snel noemde iedereen hem sóker Frenske (suiker Fransje) omdat hij geboren was in de kelder die vroeger gebruikt werd voor de opslag van suiker.
Suikerkelder
Voordat de zusters bezit namen van het kasteel, was het in eigendom van de familie Hermans. Die hadden daar een tijdje een suikerfabriek. De zakken met suiker werden opgeslagen in een kelder die daarom “de suikerkelder” werd genoemd. Nadat de zusters in het kasteel kwamen bleven ze die naam gebruiken.
Het weerzien
Pas in maart 1945 kon ze met haar Fransje veilig terug naar Pol. De Duitsers waren toen uit Osen verdreven en op 1 maart was ook Roermond bevrijd.
In juni 1945 keerde vader Sjaak terug uit Duitsland. Acht maanden na de geboorte kon hij dan eindelijk zijn zoon in zijn armen sluiten.
Frans woont nog steeds in Pol, naast zijn voormalige ouderlijk huis.
