De smartlap en het klooster: tranentrekkers die uit het leven gegrepen zijn.
Heemkring Heel | Door Wim Coolen
28 januari 2024
Farce Majeure
Farce Majeure was een komisch, satirisch en muzikaal Nederlands televisieprogramma. Het werd, met een korte onderbreking, uitgezonden van 1966 tot 1986. Alexander Pola, Fred Benavente, Ted de Braak, Jan Fillekers en Henk van der Horst stonden als straatzangers verkleed op een markt of een andere drukke plaats in de open lucht. Ze zongen dan een lied waarin ze op het nieuws van de dag ingingen. Het meezingrefrein begon met:
“Jaaaa… dat is uit het leven gegrepen,
Ja dat is uit het leven een greep”.
De smartlap
De heren van Farce Majeure volgden daarmee de middeleeuwse traditie van de minstrelen die op de markt het nieuws brachten met behulp van liederen. Het doek dat zij destijds omhoog hielden werd een smartlap genoemd, vanwege het droeve verhaal waarin het leed bezongen werd.
Het droevige verhaal
Ook Heel heeft nu een moderne variant van de smartlap: de nieuwspagina van Heemkring Heel. Daar wordt het droevige verhaal “bezongen” van het kasteel en de brand.
Er ligt nu een rapportage van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Welke kant de ontwikkelingen opgaan is moeilijk te peilen. Heemkring Heel wil echter voorkomen dat de tastbare herinnering aan het kasteel en het kloosterverleden verloren gaat. Bij die strijd laat de Heemkring zich ondersteunen door tal van deskundigen waaronder de Kastelenstichting.
Klik HIER voor de rapportage.
Het kloosterverleden maakt onderdeel uit van de identiteit van ons dorp. Die mogen we niet zonder slag of stoot opofferen vanwege het economisch gewin van een projectontwikkelaar.
Het stille klooster
De broeders en de zusters hebben in het verleden veel goed werk verricht voor “de minsten der mijnen”, zoals Petrus Savelberg, de stichter van de congregatie het ooit zei.
Zo’n verhaal zit ook in het lied “Achter in het stille klooster”, een rasechte “smartlap” die vroeger populair was bij een groot publiek. Hij werd gezongen door Toos en Els van de Mortel uit Weert. Zij vormden in de zestiger jaren het duo “De Harmonia Zusjes”. Met een heldere zuivere stem bezongen zij het lot van een soldaat en zijn moeder tijdens de Eerste Wereldoorlog.
De moraal
Net zoals de brand in het kasteel was het verhaal een tranentrekker. In zo’n smartlap treft het noodlot meestal de zwakkere. De mannen van Farce Majeur bezongen het al in het tweede deel van hun refrein:
“Het geluk is altijd met de lepen,*
Ja daar zit ‘m nou net nou de kneep.”